การตัดแต่งกิ่งมะนาว

จุดประสงค์

เพื่อให้แสงแดดและอากาศเข้าถึง เพื่อให้ได้กิ่งที่แข็งแรง ผลผลิตดี ลูกสมบูรณ์ เก็บเกี่ยวง่าย และกำจัดกิ่งที่ไม่แข็งแรง เป็นโรคออกไป นอกจากนี้ ยังจะทำให้ต้นมะนาวมีอายุยืนอีกด้วย

สรีระและหลักการตัดแต่งกิ่งต้นไม้

ถ้าเราแบ่งต้นไม้ออกเป็น 3 โซนตามรูป โซน 1 มักจะมีกิ่งใบที่แข็งแรง แต่การเติบโตของโซน 1 จะบดบังแสงของโซน 2 ซึ่งเป็นโซนที่จะให้ผลที่มีคุณภาพดี โซน 1 จึงไม่ควรมีมากไป ส่วนโซน 3 มักจะให้ผลที่มีคุณภาพด้อยกว่าเนื่องจากถูกบดบังแสงแดด การลดจำนวนกิ่งในโซน 3 จะทำให้อาหารไปเลี้ยงผลที่โซน 2 อย่างเต็มที่ สรุปหลักการตัดแต่งกิ่งคือลดขนาดของโซน 1 และ 3 ลง เพื่อให้โซน 2 สามารถทำหน้าที่ได้เต็มที่ (http://www.bansuanporpeang.com/node/20690)

เทคนิคการตัดแต่งกิ่ง

ช่วงระยะเวลาที่เหมาะสมสำหรับการตัดแต่งกิ่งมะนาวคือ ประมาณช่วงเดือนมกราคม - มีนาคม ซึ่งเป็นช่วงก่อนระยะพักตัว (dormant season) ซึ่งต้นไม้จะส่งอาหารไปเก็บไว้ที่กิ่งและตา หรือช่วงหลังจากที่มะนาวให้ผลผลิตแล้วเพื่อเตรียมตัวสำหรับปีต่อไป หลีกเลี่ยงการตัดแต่งกิ่งในช่วงที่ต้นไม้กำลังเจริญเดิบโตหรือกำลังเริ่มออกดอก
สามารถเริ่มต้นตัดแต่งกิ่งมะนาวได้ตั้งแต่มะนาวมีอายุ 1-2 ปี
การตัดแต่งกิ่งไม่ควรตัดออกเกิน 1 ใน 3 ของต้นในการตัดแต่งกิ่งแต่ละครั้ง
ควรปลิดผลมะนาวที่ติดอยู่ที่ต้นออกให้หมดก่อนทำการตัดแต่งกิ่งมะนาว
การตัดแต่งกิ่งควรตัดแต่งกิ่งบริเวณยอด หรือบริเวณโซน 1 ออกไปเพื่อให้แสงแดดเข้าถึง โดยเฉพาะในบริเวณโซน 2 ซึ่งจะทำให้ได้ผลผลิตดีขึ้น ตัวอย่างเช่น กิ่งที่มีสีจางในภาพข้างล่าง ควรตัดออกไป
ถ้าต้นมะนาวเป็นต้นที่ติดตาหรือต่อกิ่งมาจากต้นตอ ต้องกำจัดกิ่งที่แตกขึ้นมาจากต้นตอเดิม (Suckers) ออกให้หมดเพราะกิ่งจากต้นตอจะโตเร็วและแย่งอาหารจากกิ่งพันธ์ดี
ตัดแต่งกิ่งต้นไม้เป็นรูปปิรามิด เพื่อให้ใบไม้ด้านบนไม่บังแสงแดดใบไม้ด้านล่าง
การตัดกิ่งให้ตัดเป็นมุมเอียงตามแนว EF ดังภาพ ไม่ตัดชิดลำต้นมากเกินไป (แนว GH) ซึ่งอาจจะทำให้ต้นไม้ตายได้หรือห่างเกินไป (แนว CD) ซึ่งอาจจะทำให้กิ่งเน่า ถ้ากิ่งมีขนาดใหญ่ให้ตัดจากด้านล่างของกิ่งและตัดด้านบนให้เหลื่อมกัน (ตามแนว AB) เพื่อป้องกันไม้่ให้กิ่งฉีก
กำจัดขนาดเล็กกว่าแท่งดินสอ กิ่งแห้งตายติดลำต้น (stubs) กิ่งที่ไม่แข็งแรงหรือกิ่งที่เป็นโรคออกให้หมดทั้งต้น
ตัดกิ่งบริเวณด้านล่างออกให้หมดเพื่อให้เห็นลำต้นที่แข็งแรง หรือกิ่งที่อยู่สูงจากพื้นน้อยกว่า 50 ซ.ม. (บริเวณโซน 3)
พิจารณาเลือกกิ่งที่แข็งแรง 3-5 กิ่ง เพื่อให้เป็นกิ่งโครงสร้างหลัก เพื่อให้แตกกิ่งติดผลต่อไป
เมื่อดูจากแนวดิ่งลงมาแล้ว กิ่งไม่ควรแตกออกไปทุกทิศทางมากเกินไป เพระจะบดบังแสง และไม่ควรจะมีความยาวของกิ่งเท่ากันหมด ควรจะมีความแตกต่างกันบ้างเพื่อให้แสงเข้าถึงกิ่งตรงกลางได้ดีขึ้น
ตัดกิ่งกระโดงหรือที่ตั้งตรงๆออกโดยสรีระแล้วกิ่งแบบนี้จะให้ผลยากเพราะมีการเติบโตในแนวตั้งฉากสูงและจะดูดสารอาหารไปใช้มาก (โซน 1)
ตัดกิ่งที่น้อยกว่า 45 องศา วัดจากยอดออกมา เพราะมีความชันเกินไป (โซน 1 อีกเช่นกัน)
ตัดกิ่งกลางออกเพื่อเปิดให้แสงแดดเข้าถึง
ตัดกิ่งที่โค้งเข้าหาพุ่ม เพราะจะไปบดบังแสงกันเอง กิ่งที่ไขว้ทับกัน และกิ่งหางหนูที่สั้นตุ่น ๆ
ตัดกิ่งที่แตกออกจากลำต้นซึ่งชิดกันเกินไป เพื่อให้กิ่งแต่ละกิ่งมีระยะห่างที่เหมาะสม